De kunst van het loslaten

Multitasking herleiden tot één

Zitten is zitten. Ademhalen is ademhalen. Stappen is stappen.
Voor elk fundamenteel menselijk handelen kunnen we hetzelfde zeggen. Het klinkt als de logica zelf. Het klinkt zelfs een beetje als een soort nietszeggende tautologie: wat hebben wij hiermee gezegd?
Wel, dat wij, mensen, het daar moeilijk mee hebben.
Dit ondervond ik recent tijdens zazen. We hebben de neiging om altijd “iets te doen”. Dit wil zeggen iets te creëren, iets toe te voegen aan het reeds bestaande. We stellen ons niet tevreden met wat is. Zonder meer. Onze geest werkt precies omgekeerd: door de cultuur en onze opvoeding heeft hij zich bekwaam in de kunst van de multitasking: verschillende dingen tegelijkertijd uitvoeren.
Terwijl we eten denken we over afgelopen gebeurtenissen of simuleren we toekomstige gebeurtenissen, speculeren we hoe de zaken zullen lopen. Terwijl we achter het stuur zitten gebeurt hetzelfde. Elk van onze dagelijkse handelingen die repetitief uitgevoerd worden is een gelegenheid om toch “iets anders te doen”. We functioneren op automatisch piloot en de “vrijgekomen plaats” in onze geest benutten we voor iets anders. Het is precies alsof we de leegte die we daar menen te ervaren willen opvullen met iets anders. Hetgeen we hebben, hetgeen we bereiken, hetgeen we bezitten of hetgeen we zijn, is vroeg of laat “nooit (goed) genoeg”… Een gemis doet zich gevoelen dat op zijn beurt een verlangen naar iets anders voedt…
Je zou hiertegen kunnen inbrengen dat veel routinematige handelingen het niet nodig hebben om met volle aandacht te worden uitgevoerd. Fietsen of stappen bijvoorbeeld. Het is niet nodig om zich op elk afzonderlijk detail ervan bewust te concentreren. Integendeel: je riskeert binnen de kortste keer te vallen indien je dat wél zou doen. Fietsen, stappen is een aangeleerde handeling die je best als één geheel uitvoert zonder daarbij bewust na te denken. Natuurlijk is het nodig dat we ons hierin nog blijven concentreren, dat men zich bij het fietsen moet toeleggen op de weg, de manier waarop we sturen, een bocht nemen, en vooral ook de omgeving, alles wat op je kan afkomen, anticiperen op mogelijke gevaren. Dat is de kunst van het fietsen. De kunst van het sturen. Maar de handeling van het fietsen zelf is op zich één ondeelbaar geheel die het niet nodig heeft “mindfull” uitgevoerd te worden.
Verder zijn er zelfs een aantal handelingen die we gerust zonder na te denken kunnen overlaten aan het primitieve deel van onze hersenen zonder dat we hierin bewust hoeven tussen te komen: ademhalen is zoiets. Het gebeurt voor 99% zonder bewuste sturing. Maar af en toe ademen we “met aandacht” in en uit. Tijdens zazen bijvoorbeeld… En dan zijn er nog een reeks lichamelijke functies die we helemaal niet bewust kunnen controleren: bloedsomloop, vertering, temperatuurregeling enz…
Om terug te keren tot die routinematige handelingen: doe ze gewoon. Maar voeg er niets aan toe. Stel je tevreden met wat is.
Een hele kunst.