Verwondering

Toen Meester Dogen terugkwam van zijn reis naar China in het jaar…. Vroegen ze hem: “wat heb je ginds geleerd? Wat is feitelijk de essentie van het onderricht van Boeddha?”
Dogen antwoordde: “De neus is vertikaal. De ogen zijn horizontaal.”
Natuurlijk doelde hij niet op de fysische evidentie van de vorm van ons gelaat. Het ging er voor hem wél om terug te keren naar de evidentie die we niet meer zien.

Soms leven we als echte voorgeprogrammeerde biologische machines: ons brein rattelt een soort innerlijk programma af die door onze gewoontes, onze opvoeding, ons karma grotendeels blindelings in elkaar werd geknutseld. Voor elk gelijke impuls van buitenaf reageren we steevast op gelijke wijze terug. Actie. Reactie. En zo de hele dag door. In alle onze dagelijkse activiteiten en handelingen!

Neem bv. de verwondering. Een kind is verwonderd voor de omgeving die hij verkent. Een volwassen persoon al een stuk minder! Je draait de kraan open en zuiver water komt tevoorschijn. Wie is hierover nog verwonderd? De GSM of smartphone ligt plat; hopla, de oplader wordt meteen in het stopcontact geduwd. Wie is verwonderd over de energie die in onze huiskamer ogenschijnlijk altijd op evidente wijze voorradig is? Wie is nog verwonderd voor het voedsel dat elke dag op ons bord ligt? Wie staat er stil hoe die voedsel tot bij ons gekomen is? Wie verwondert zich wanneer hij ’s morgens wakker wordt en opstaat? Dat we elke dag opnieuw in staat zijn op te staan.

Dit zijn een paar eenvoudige voorbeelden. Maar de kwaliteit van het leven zit verborgen, zoals altijd, in die details. Wie zich niet meer kan verwonderen over de dingen zoals ze zijn, zal moeilijk hetgeen het leven aanbiedt, zien, detecteren, zich ermee harmoniëren en ernaar handelen. Want daar ligt de eerste stap naar geluk.
“De neus is verticaal. De ogen zijn horizontaal.” In zazen is dat iets tastbaars: de verticaliteit van de rug, de nek. De horizontaliteit van de duimen die elkaar heel lichtjes raken. De verticaliteit van het hele lichaam in de kin-hin houding én de horizontaliteit van de armen in diezelfde houding.
Het is een kwestie hoe je in de wereld staat. Fundamenteel zijn mensen verticale wezens: ze steunen op de aarde en richten zich op van de aarde naar de hemel. Zo kun je alle details van je leven overzien. Zo kun je ook alle relaties met de anderen begrijpen: de horizontaliteit van alle menselijke interacties.
Beoefenen is bij die evidentie van horizontaliteit en verticaliteit stilstaan.